Ενιαία εκπαίδευση για τους πολλούς, όχι για όλους

Γράφει η Μαριλένα Παπουτέ

Ειδική Παιδαγωγός,

Υπεύθυνη Κέντρου:  All About Special Kids

Λίγες μέρες πριν τα σχολεία γεμίσουν και πάλι από παιδικές φωνές, ενώ στην πλειοψηφία τους οι μαθητές προετοιμάζονται αγοράζοντας τα απαραίτητα σχολικά εφόδια, οι μαθητές με αναπηρία και οι οικογένειες τους, στην αφάνεια για άλλη μια φορά, αγωνίζονται για τα αυτονόητα. Για μια ισότιμη μεταχείριση μέσα στο σχολικό χώρο. Για την αποδοχή, την κατανόηση, την στήριξη, την προσβασιμότητα. Στοιχεία αυτονόητα να υπάρχουν σε ένα σχολείο, αλλά τόσο δυσεύρετα.

«Σμίλεψε πάλι, δάσκαλε, ψυχές! Κι ό,τι σ’ απόμεινε ακόμη στην ζωή σου,  Μην τ’ αρνηθείς! Θυσίασέ το ως την στερνή πνοή σου! Χτισ’ το παλάτι, δάσκαλε σοφέ!»  Γράφει ο Παλαμάς, σε ένα ποίημα διαχρονικό και πάντα επίκαιρο.

Ένας δάσκαλος… 12, 24, 48 ματάκια μέσα σε μια αίθουσα διδασκαλίας να τον κοιτούν γεμάτα δίψα για μάθηση, γεμάτα όνειρα και φιλοδοξίες για το μέλλον. Γονείς που εναποθέτουν τις προσδοκίες τους, και ο ίδιος με το βάρος της ευθύνης που τον διακατέχει, με περίσσια αγάπη και στοργή δίνει ακόμα και την δική του ψυχή για να μεταλαμπαδεύσει στους μαθητές του, όχι μόνο γνώση, αλλά και κοινωνική μόρφωση.

Είναι, όμως, ανάμεσα στα άλλα, και δυο ματάκια που δεν κοιτούν τον δάσκαλο, που συμπεριφέρονται «αλλόκοτα”, ανεξήγητα. Γονείς που τα όνειρα τους δεν είναι μακροπρόθεσμα, αλλά περιορίζονται στο αύριο, στην επόμενη συνεδρία με τον ιατρό και τον θεραπευτή του παιδιού τους. Να περπατήσει, να μιλήσει, να μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα στην κοινωνία.

Ο δάσκαλος ξέρει, ο δάσκαλος προσπαθεί, αφιερώνει χρόνο, προβληματίζεται. Το ηθικό του αναπτερώνεται για λίγο, όταν μια νέα προοπτική, κάτι που σκέφτηκε, μπορεί να βοηθήσει εκείνο τον μαθητή, όμως, και πάλι απογοητεύεται.

Είναι αυτός, ο ίδιος δάσκαλος, που καθημερινά παλεύει μέσα στην τάξη, που θα δεθεί με όλα τα παιδιά, θα χαρεί με την πρόοδο τους, θα στεναχωρηθεί όταν κάτι τους συμβεί, θα ανησυχήσει και θα προβληματιστεί για αυτό τον «αλλόκοτο” μαθητή. Ο ίδιος δάσκαλος, καταθέτει καθημερινά, ένα κομμάτι της ψυχής του, αν όχι όλη, μέσα στην σχολική αίθουσα, και όμως, είναι έρμαιο ενός σακατεμένου συστήματος, οδοστρωτήρα αθώων ψυχών.

Ενός συστήματος, που ενώ η έννομη τάξη του τονίζει το αναφαίρετο δικαίωμα του κάθε παιδιού στην ενιαία εκπαίδευση, εντούτοις, το ίδιο σπεύδει να περιθωριοποιήσει την διαφορετικότητα: από τις παροχές, τις υποδομές, τις μεθόδους διδασκαλίας. Η μεγάλη αγκαλιά της ενιαίας εκπαίδευσης, είναι φτιαγμένη για τους πολλούς, αλλά όχι για όλους!

Αδιαμφισβήτητα, η ενιαία εκπαίδευση μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αποδοχή, στην ισότητα, στην ανάπτυξη κοινωνικών και ακαδημαϊκών δεξιοτήτων. Όταν όμως γίνεται σωστά, όταν απαρτίζεται από καταρτισμένο ως προς αυτή την κατεύθυνση προσωπικό, όταν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες, προϋποθέσεις και στήριξη από όλους τους αρμόδιους φορείς, τότε ναι, μπορεί να είναι ωφέλιμη και εποικοδομητική.

Αντίθετα, ένας τίτλος ενιαίας εκπαίδευσης στα σχολεία μας, χωρίς ουσιαστικό υπόβαθρο, μπορεί να έχει καταστρεπτικές συνέπειες. Παιδιά δυστυχισμένα, καθισμένα μέσα στην σχολική αίθουσα να προσπαθούν να συγκρατήσουν την ενεργητικότητα τους, να ανταπεξέλθουν στα χιλιάδες ερεθίσματα, να κατανοήσουν τα δρώμενα που εκτυλίσσονται γύρω τους, και να αναμένουν σαν λύτρωση το κουδούνι που θα τα απελευθερώσει για λίγο από το μαρτύριο τους.

Παιδιά που δεν ξεχνούν να χαμογελούν, κι ας έχουν ξεχάσει από καιρό τι θα πει παιγνίδι στο πάρκο. Παιδιά, που το πρόγραμμα τους μετά το σχολείο, προνοεί ένα μαραθώνιο αγώνα δρόμου που περιορίζεται μεταξύ της σχολικής μελέτης και των θεραπειών που παρακολουθούν για να αναπτύξουν τις απαιτούμενες δεξιότητες. Παιδιά, που έχουμε ξεχάσει ότι είναι παιδιά!

Είναι εμφανές ότι η διαφορετικότητα δεν χωρά ακόμα στα σχολεία μας, δεν έχει ουσιαστική υπόσταση μέσα στην τυπική τάξη και δεν πρόκειται να αποκτήσει αν το σύστημα δεν αλλάξει πατόκορφα.

Αναντίλεκτα, το σύστημα χρειάζεται αναδιάρθρωση. Αναδιάρθρωση που να αποσκοπεί στην ευημερία όλων των παιδιών μέσα στις σχολικές αίθουσες. Αναδιάρθρωση που να καθιστά τους εκπαιδευτικούς ικανούς να ανταποκριθούν στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Αναδιάρθρωση, που να  αναγνωρίζει την σημασία της ειδικής αγωγής, της λογοθεραπείας, της εργοθεραπείας, της φυσιοθεραπείας, της ψυχοθεραπείας και να τις παρέχει απλόχερα σε όσα παιδιά τις χρειάζονται με την συχνότητα που τις χρειάζονται. Αναδιάρθρωση,  που να εστιάζει στην εξατομίκευση, που να εστιάζει στην παιδεία και όχι στην στυγνή εκπαίδευση. Αναδιάρθρωση ωφέλιμη και ουσιαστική, με κύριο γνώμονα το καλό όλων των παιδιών, χωρίς εξαιρέσεις και ψηλά γράμματα. Αναδιάρθρωση, που να δίνει στον κάθε εκπαιδευτικό την δύναμη να βοηθήσει στο μέγιστο το κάθε παιδί ξεχωριστά, να χτίσει παλάτια στέρεα, που να διακατέχονται από παιδεία, που να είναι ευτυχισμένα, που να μπορούν να σταθούν επάξια ως αυριανοί πολίτες της κοινωνίας μας.

Η κοινωνία οφείλει να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, οφείλει να ανταποκριθεί στις ανάγκες του σύγχρονου σχολείου και να το ενισχύσει με όλα όσα πραγματικά χρειάζεται για να μεταβληθεί σε ένα σχολείο για όλους.

Η παιδεία, αποτελεί το πολυτιμότερο αγαθό που κρατάμε στα χέρια μας. Αλίμονο αν δεν το αξιοποιήσουμε σωστά.